Rynek bocheński

Odkąd do Bochni wkroczyły oddziały niemieckie, na rynku bocheńskim mowa polska mieszała się z osobami posługującymi się językiem niemieckim. W centrum Bochni toczyło się codzienne, nie wolne od niebezpieczeństw, życie mieszkańców miasta. Życie to nosiło w sobie zawsze mocne piętno czasu wojny i okupacji. Widomym tego symbolem były codzienne obwieszczenia i komunikaty władz niemieckich umieszczane na zlokalizowanym tu słupie ogłoszeniowym, audycje propagandowe głoszone przez specjalne megafony, czy też aresztowania i łapanki.W dniu 17 lipca 1942 r. w Rynku Niemcy rozstrzelali tam pięć osób pochodzenia żydowskiego.

Rynek w 1939 r

Rynek przestał pełnić funkcje placu targowego a z jego otoczenia znikły, lub zostały przejęte przez Niemców, sklepy prowadzone dotąd przez Żydów. 
 W styczniu 1945 roku na rynku bocheńskim odbyło się uroczyste powitanie wkraczających do Bochni oddziałów Armii Czerwonej, stanowiące symboliczny koniec okupacji hitlerowskiej na terenie miasta.

Dawniej na rynku odbywały się targi i jarmarki.

Rynek z czasów I WŚ

Synagoga w Bochni

Budowę nowej synagogi gminnej rozpoczęto w 1932 roku. Miał to być najnowocześniejszy dom modlitwy w Bochni.

Na czas wojny budowę synagogi wstrzymano.  Wykorzystywana była przez hitlerowców jako skład, fabryka dykty oraz wyrobów stolarskich, pełniła też nielegalnie funkcje kultowe.

Od roku 1988 w budynku znajduje się bank PKO.

Uzbornia

Wzgórze Uzbornia w 1918 roku

Uzbornia dzisiaj

Pomnik ofiar zbrodni hitlerowskiej

W tym miejscu, 18 grudnia 1939 roku, Niemcy rozstrzelali ponad pięćdziesięciu mężczyzn, wśród których znalezli sie takze Zydzi. Egzekucja była odwetem Niemców za napad na posterunek żandarmerii niemieckiej, dokonany dwa dni wcześniej przez członków polskiej organizacji „Orzeł Biały”. Obecnie na Uzborni znajduje się park rodzinny.

Getto bocheńskie

Getto w Bochni

W połowie marca 1941 roku okupacyjne władze niemieckie podjęły decyzję o utworzeniu w Bochni dzielnicy dla ludności żydowskiej. W obrębie getta znalazło się kilkanaście ulic zlokalizowanych w północno-wschodniej części miasta. W ciągu przeszło dwóch lat funkcjonowania getta, które 1 stycznia 1943 roku przemianowano na obóz pracy, przewinęło się przez nie około 15 tysięcy Żydów, z  których tylko cześć pochodziła z Bochni. 

Opuszczenie terenu bez pozwolenia groziło rozstrzelaniem. Za przekroczenie zakazu na cmentarzu żydowskim rozstrzelano ponad 300 osób.Getto zostało następnie podzielone na część A i B; w tym pierwszym umieszczono osoby pracujące, w barakach podzielonych na męskie i żeńskie. 

Ostatecznie getto zlikwidowano w 1943 roku. Niezdolnych do podróży, głównie osoby z getta B, rozstrzelano na cmentarzu komunalnym (łącznie 60 osób). Byli to, jak podczas wcześniejszej akcji, głównie starcy, chorzy i dzieci oraz żydowscy policjanci. Ciała ich ułożono na stosie i spalono. Pozostałych mieszkańców z getta B wywieziono do obozu zagłady Auschwitz-Birkenau. W 2006 r. odsłonięto pomnik upamiętniający ofiary bocheńskiego getta na skwerze u zbiegu ul. Niecałej i Solnej Góry.

ul. Solna

Miejsca związane z gettem:

Ulica Świętego Leonarda

Tutaj mieścił się szpital przeznaczony dla mieszkańców getta.

Ulica Świętego Leonarda dziś (Młode Osiedle)

Ulica Galasa

Wzdłuż niej biegła granica miedzy gettem B a gettem A

Cmentarz Żydowski i cmentarz komunalny na ul. Orackiej

Ulica Niecała

W czasie istnienia getta tutaj mieściła się siedziba Rady Żydowskiej.

Plac apelowy

Teren za domem handlowym, pomiędzy ulicą Bracką a Kowalską, był placem apelowym, na którym rozegrało się wiele tragicznych wydarzeń.

Historia Żydów w Bochni

Czy kiedykolwiek zastanawialiśmy się, jakie zdarzenia miały miejsce w naszej rodzinnej Bochni podczas drugiej wojny światowej? Być może przechodzimy tamtędy i nawet nie zdajemy sobie sprawy z tego, co działo się tam przed siedemdziesięcioma laty. Pragniemy przybliżyć miejsca naznaczone tragiczną historią okupacyjną Żydów z Bochni i jej okolic.

Historia Żydów w Bochni.

Historia społeczności żydowskiej w Bochni sięga XV wieku. W XVI w. obszar zamieszkiwany przez Żydów systematycznie się powiększał. Wraz z upływem czasu odgrywali coraz większą rolę w mieście i byli aktywni w życiu społecznym. 

Żydzi bocheńscy długo  - do 1874 r. - nie posiadali własnej synagogi. Spotkania modlitewne odbywały się w prywatnych domach. W 1873 powstał tutaj cmentarz żydowski. Żydzi zorganizowali w Bochni kilka domów modlitwy. Przeważnie mieściły się one w prywatnych domach. Początkowo były to pomieszczenia przy ul. Trudnej oraz w domu przy ul. Sutoris. 

W latach 30. XX w. gmina żydowska rozpoczęła starania o budowę synagogi (ul. Trudna 13). Budowę, która trwała kilka lat, rozpoczęto w 1932 r., jednak prace przerwał wybuch wojny. Pod koniec lat trzydziestych Żydzi uzyskali pozwolenie na korzystanie z obiektu.

Wnętrze starego żydowskiego sklepu

Od połowy XIX w. społeczność żydowska zajmowała się przede wszystkim handlem. Do Żydów należało wiele sklepów, restauracji, młynów oraz warsztatów rzemieślniczych. Inteligencję stanowili lekarze, nauczyciele, prawnicy. Wielu z nich było absolwentami Uniwersytetu Jagiellońskiego. 

Do największych bocheńskich zakładów przemysłowych należały:

 - Cegielnia Eksterna, 

- Zakład Naczyń Kamionkowych Henryka Munzera,

- Firma Hochsteina, Stillmana i Stiglitza.

W posiadaniu obywateli żydowskich znajdowała się także pierwsza w mieście stacja benzynowa oraz pierwszy samochód osobowy.

W 1939 r. w Bochni mieszkało około 3 tys. Żydów. Wraz z rozpoczęciem okupacji Niemcy zaczęli stosować wobec nich różnego rodzaju represje.

Trochę zdjęć dawnej Bochni.

Bochnia w latach trzydziestych, ul. Kazimierza

Szkoła żeńska w Bochni

Kościół szkolny w 1930 r.

ul. Regis

Dom towarowy

~